رخساره زرد طلای سرخ ایرانی را سرخابی باید …!

به گزارش ایسنا، کاربردهای زعفران از یک ادویه ساده فراتر بوده و به صورت فراگیری به عنوان معطر کننده، دارو، رنگ گیاهی و مرکب استفاده می‌شود.

زعفران با نام علمی «Crocus sativus» از خاندان زنبقیان بوده و بومی آسیای جنوب غربی است. بنابر پاره‌ای از شواهد تاریخی این گیاه نخستین بار در یونان کشت شده است، این گیاه از ۳۵۰۰ سال پیش در میان انبوه چاشنی‌های غذایی ارزنده دنیا پادشاهی کرده و همچنان جایگاه ویژه‌ای در صدر ادویه‌های خوش رنگ و بوی جهان دارد و حیات صنایع مختلفی به کاربرد آن گره خورده است.

ایرانیان که از گذشته‌های دور علاقه فراوانی به فرآورده گیاهی نشان داده و زر و زعفران را توأمان به میهمانان خود هدیه می‌داده‌اند، در معرفی خواص زعفران و آموزش کاربرد آن به تمدن‌های یونان، روم و چین پیشگام بوده‌اند.

امروزه کشورهای اسپانیا، امارات، افغانستان و چین با وجود عدم ظرفیت در تولید و صادرات زعفران، میدان‌دار بازار زعفران دنیا شده اند که سبب کمرنگ شدن نام ایران در بازار جهانی و ضایع شدن حقوق کشاورزان ایرانی شده است.

زعفران ایران به ۴۷ کشور صادر می‌شود و با توجه به تحریم‌های اخیر و بوجود آمدن موانع بر سر راه صادرات آن، بسیاری از کشورها زعفران ایرانی را خریداری کرده و با برند خود به کشورهای دیگر صادر می‌کنند.

گنج  دست‌رنج ایرانی در افغانستان! 

رییس اتحادیه زعفران فروشان مشهد در گفتگو با ایسنا اظهار کرد: در کشورهایی همچون عربستان و افغانستان به دلیل تحریم‌های اخیر، برای صادرات محدودیت‌هایی وجود دارد. همچنین در کشورهای هندوستان و چین به علت وضع عوارض ۳۵ تا ۳۸ درصدی امکان صادرات مستقیم وجود ندارد.

وی افزود: بازرگانان ایرانی برای گریز از پرداخت عوارض  ۳۸ درصدی، بازار زعفران را به تجار افغانستانی سپرده و آنان با تعویض بسته‌بندی زعفران، آن را به نام خود به کشورهای چین، هندوستان، آمریکا و عربستان صادر می‌کنند.

در این میان، اجرای طرح پیمان‌سپاری ارزی از سوی دولت سبب بروز مشکلاتی چند برای بازرگانان ایرانی شده و همچنین زمینه رانت را فراهم آورده است.

رییس اتحادیه زعفران فروشان مشهد در همین رابطه خاطرنشان کرد: صادرکننده‌ای که زعفران  را بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار به فروش می‌رساند، چگونه قادر به پرداخت ۱۴۵۰ دلار به سامانه نیما است؟ این کاری بسیار دشوار و مشکل برای صادرکنندگان است.

میری بیان کرد: اجرای طرح پیمان‌سپاری ارزی راه را بر قاچاق زعفران هموار کرده و سبب هدایت واسطه‌ها به سمت قاچاق و استفاده از کارت یکبار مصرف شده است، در صورت ورود به مبادی صادرات زعفران متوجه حضور افرادی خواهید شد که با کارت‌هایی که در ازای دریافت ۳۰ تا ۷۰ هزار تومان برای هر دلار مشغول به صادرات زعفران هستند.

اما ورود زعفران به بورس اتفاق تازه‌ای است که بازار این محصول را تحت تأثیر قرار داده است.

رییس اتحادیه زعفران فروشان مشهد در این رابطه تصریح کرد: بورس کالا مکانی برای حضور واسطه‌ها و سفته بازان است که زعفران‌های خریداری شده برای صادرات و واحدهای بسته بندی را در بورس عرضه می‌کنند. این اقدام موجب ظهور دلالانی جدید در این عرصه شده است.

عرضه زعفران در بورس

میری در ادامه گفت: در حال حاضر بین ۵۰۰ میلیون تا یک میلیارد تومان بابت هرتن زعفران، سود به افر ادی تعلق می‌گیرد که بابت خرید زعفران هیچ وجهی پرداخت نکرده‌اند. در مقابل واحدهای صادراتی و بسته بندی، برای تامین حداق میزان زعفران مورد نیاز خود با مشکل روبه‌رو هستند. آنان برای عمل به تعدات خود مجبور به خرید زعفران از دلالان بورس هستند.

وی افزود: در بورس میزان زعفران درخواستی در برگه‌ای ثبت شده و متناسب با آن سود مورد نظر به حساب افراد ریخته می‌شود. زعفرانی را که با مبلغ  ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان خریداری کرده را ۸ میلیون و ۱۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسانند، همچنین زعفرانی را که ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان خریداری شده در حال حاضر در بورس ۱۹ میلیون و ۲۷۰ هزار تومان عرضه می‌گردد.

افزایش صادرات زعفران؛ به دلیل افزایش نرخ ارز

میری در خصوص علت افزایش صادرات زعفران خاطرنشان کرد: با مشاهده آمارهای مربوط به صادرات زعفران شاهد رشد آن خواهید بود اما علت آن افزایش نرخ ارز است، این اقدام گرچه توسط بازرگانان غیرحرفه‌ای صورت می‌گیرد اما منجر به افزایش صادرات خواهد شد.

رییس اتحادیه زعفران فروشان مشهد در خصوص چالش‌های پیش روی تولیدکنندگان برای فروش زعفران مطرح کرد: یکی از مشکلات عمده‌ای که کشاورزان با آن مواجه هستند عدم ثبات نرخ است. کشاورز نمی‌داند محصول خود رابا چه قیمتی عرضه کند زیرا در صورت عرضه ممکن است با افزایش و یا کاهش قیمت مواجه شود که در هر دو صورت متضرر خواهد شد.

وی افزود: پیشنهاد ما این است که قبل از برداشت محصول، قیمت نهایی محصول تعیین گردد تا شاخصی ثابت برای سنجش آن در دسترس باشد تا در صورت کاهش قیمت، کشاورز دچار زیان نگردد.

اما در گزارش میدانی ایسنا از بازار گل زعفران تربت حیدریه و همچنین زمین‌های کشاورزی این شهرستان، یکی از فروشندگان درباره قیمت گل زعفران تاکید کرد: قیمت گل نسبت به میزان فروش زعفران پاک شده، تعیین می‌شود. زعفران  در انواع نگین، سوپر نگین و سرگل قابل فروش و صادرات است. همچنین زعفرانی برای صادرات مناسب است که رنگدانه‌های آن زیر ۲۵۰ و ظاهر آن نیز مناسب باشد.

ساعیان اضافه کرد: در حال حاضر قیمت نگین کیلویی ۱۲٫۵ تا ۱۳٫۵ میلیون تومان، پوشال ۸٫۵ میلیون تومان و دسته ۶٫۵ میلیون تومان است. همچنین نگین درجه یک ۱۷ الی ۱۹ میلیون تومان به فروش می‌رسد.

در این میان نباید از حال و روز کشاورزان غافل بود زیرا آنان هم حرف‌ها و گلایه‌های بسیاری دارند، یکی از کشاورزان در خصوص زمان کاشت و برداشت زعفران بیان کرد: پیاز زعفران از تیر تا شهریور ماه کاشته و در نیمه اول آبان ماه برداشت آن آغاز می‌شود.

بدعهدی تعاونی‌ها در پرداخت پول به کشاورزان

علیزاده، در رابطه با هزینه تمام شده کاشت زعفران گفت: هزینه آب و اجاره زمین بسیار زیاد است. زمین متری سه هزار تومان و  آب ساعتی ۲۰۰ هزار تومان هزینه دارد . هر هکتار زمین ۲۴ لیتر آب نیاز دارد. همچنین پیاز زعفران هر تن سه الی چهار میلیون تومان هزینه دارد.

این کشاورز در خصوص فروش زعفران به تعاونی‌های روستایی خاطر نشان کرد: به تعاونی‌ها اعتمادی نیست زیرا آنان در ازای خرید زعفران به کشاورزان چک و یا قبضی تحویل می‌دهند که به دلیل طولانی شدن پروسه تحویل وجه، درآمد حاصل از فروش محصول ارزش خود را از دست می‌دهد.

پای دلالان به زعفران هم باز شد

کشاورز دیگری در خصوص اختلال دلالان در بازار فروش مطرح کرد: تجار خارجی درگذشته  زعفران را  به ازای «هر من»(سه کیلو)  ۶۰۰ هزار تومان از کشاورز خریداری می‌کردند که به قیمت اصلی آن نزدیک بود اما اینک حضور دلالان مانع این کار شده است.

وی افزود: دلالان زعفران را هر من ۲۰۰ هزار تومان خریداری کرده و به تجار ۷۰۰ هزار تومان عرضه می‌کنند. در این خصوص دولت هم نمی‌تواند کاری انجام دهد.

تیموری در رابطه با مشکلات عمده در تولید زعفران تصریح کرد: مشکلات ما ناشی از گرانی مواد اولیه است. کود بسیار گران شده همچنین سوخت مورد نیاز برای ابزار آلات کشاورزی نیز بسیار کم است و تقویت‌کننده خاک نیز مرغوب نبوده و سبب از بین رفتن پیاز می‌شود.

کشاورز دیگری از روستای کاخک نیز در رابطه با شیوه آبیاری گل زعفران گفت: در کشاورزی سنتی به روش غرقابی پنج بار زمین را آبیاری می‌کنند، اولین آبیاری در  اوایل مهر است که به آن«بسار آب» یا «زاج آب» گفته می‌شود. ۴۰ روز بعد از آبیاری آب اول و در هنگام آبیاری دوم به زمین کود شیمیایی و حیوانی نیز داده می‌شود.

احدی در ادامه اضافه کرد: مرحله سوم آبیاری، اوایل اسفند است اما در زمانی که بارندگی زیاد باشد از دادن این آب صرف نظر می‌شود و آخرین مرحله آبیاری، آخر اسفند است که به آن «زرد آب» گفته می‌شود.

وی در خصوص حمایت جهادکشاورزی از کشاورزان بیان کرد:  حمایتی از سوی جهاد کشاورزی صورت نمی‌گیرد. تنها وامی اعطا می‌شود که شرایط دریافت آن بسیار دردسر ساز است.

از گذشته تاکنون زعفران به عنوان دوای خنده و پادزهر افسردگی شناخته می‌شده اما اینک لب‌های زعفران‌کاران خیلی خندان نیست، زیرا در عصر بازارهای رقابتی زعفران، چه از جهت بی‌تدبیری از جانب سیاست‌گذاری‌های دولت و چه از جهت تولید، بسته‌بندی و عرضه آن از فتح بازارهای جهانی بازمانده است.

زعفران در دوره‌ای به دلیل اعمال ناخالصی از جانب تولیدکنندگان داخلی، صورت خوش خود را در بازارهای جهانی از دست داده و تولیدکنندگان به دلیل عدم آگاهی در خصوص بسته‌بندی و فرآوری، بازار این محصول را به رقبای خود واگذار کردند، آن‌هایی که در کمین بودند تا از آب گل آلود ماهی گرفته و زعفران ایرانی را با بسته‌بندی دوباره به نام خودشان، در بازار جهانی عرضه کرده تا سودهای کلان حاصل از این محصول را به جیب بزنند و کام تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی را بی‌نصیب گذارند.

زردی رخسار صنعت طلای سرخ ایرانی زمانی از بین خواهد رفت که هم سیاستگذاری‌های دولتی با وسواس و مطالعه بیشتری انجام شود و هم تولیدکنندگان و فعالان صنایع فرآوری و تبدیل زعفران با برنامه‌ریزی درست و اطلاعات کافی از ساز و کارها و رقبای جهانی برای ورود به این بازار گسترده پا پیش بگذارند، رخساره زرد طلای سرخ ایرانی را سرخابی باید…!

منبع :‌خبرگزاری ایسنا – مورخ ۱۳۹۷/۰۹/۰۷