سهم گردشگری از طلای سرخ
زعفران چاشنی اصلی اغلب غذاها، شیرینی‌ها و خوراکی‌های ایرانی است؛ یک طعم و رنگ‌دهنده منحصر به فرد که حالا جایش را در سفره‌های مردم گوشه و کنار دنیا باز کرده و به تجارتی پررونق بدل شده است.
در این میان اما ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و البته صادرکننده زعفران در جهان، هنوز نتوانسته سهمی درخور از این بازار را نصیب خود کند آن هم به دلایلی همچون ضعف در بازاریابی و بسته‌بندی که مانع اصلی مطرح شدن بسیاری از محصولات و صنایع دیگر ایرانی در سطح جهانی است و به فرصتی برای دیگر کشورها برای معرفی کردن خود به‌عنوان تولیدکننده اصلی بسیاری از محصولاتی که از گذشته به نام ایران شناخته می‌شده، تبدیل شده؛ آنچنان‌که هند درصدد ثبت زعفران کشمیر در فهرست میراث کشاورزی جهانی برآمده بود و اگر تلاش جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی نبود، این طلای سرخ به نام آنها جهانی می‌شد و نام گناباد و زعفرانش برای همیشه از شانس معرفی در بازارهای بین‌المللی بی‌نصیب می‌ماند، اما خوشبختانه این‌بار ماجرا به گونه‌ای دیگر رقم خورد و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، نظام تولید زعفران گناباد مبتنی بر آبیاری قنات را به عنوان میراث کشاورزی مهم جهانی به ثبت رساند تا هم فرصتی باشد برای معرفی شایسته این محصول در دنیا و هم از این رهگذر، امکان توسعه گردشگری کشاورزی در این منطقه فراهم شود.
گناباد شهری است در جنوب خراسان رضوی که به قناتش معروف است؛ قنات قصبه، عمیق‌ترین و کهن‌ترین قنات جهان که دو سال پیش در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و از شگفت‌انگیزترین تاسیسات آبی جهان است. این شهر کوچک اما حالا چند وقتی است برای زعفرانش نیز بر سر زبان‌ها افتاده؛ درست پس از آن‌که نظام تولید زعفران مبتنی بر آبیاری قناتش میان دیگر میراث کشاورزی مهم جهانی به ثبت رسید و امیدها را برای مطرح شدن دوباره زعفران ایرانی به عنوان بهترین و مرغوب‌ترین زعفران تولید شده در جهان زنده کرد.
قنات قصبه، برگ برنده زعفران گناباد
مسئول واحد زعفران سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در پاسخ به این پرسش جام‌جم که چرا زعفران گناباد برای این منظور انتخاب شده، می‌گوید: پروژه ثبت زعفران گناباد که از دو سال گذشته کلید خورد، در‌واقع تلاشی بود برای ثبت زعفران ایرانی؛ اما از آنجا که در همان زمان، هند نیز به دنبال ثبت زعفران کشمیر به نام خود بود، ما باید گزینه‌ای را مطرح می‌کردیم که شانس ما را برای احراز این عنوان افزایش می‌داد. همین شد که گناباد را با داشتن ۳۵۰۰ هکتار زمین زیرکشت و تولید حدود ۱۴ تن زعفران در سال انتخاب کردیم و دلیل این انتخاب هم حضور قنات قصبه در این شهر بود؛ قناتی که به ثبت جهانی رسیده و تا همین امروز، آب مورد نیاز ۸۵ تا ۹۰ درصد این مزارع را تامین می‌کند. به گفته رامین اسمی، همجواری این مزارع با قنات و تامین آب آنها از این طریق، همان برگ برنده‌ای بود که در کنار قدمت کاشت و کیفیت زعفران ایرانی، پرونده نظام تولید زعفران گناباد مبتنی بر آبیاری قنات را پیروز و هند را از میدان به در کرد.
زعفران گناباد، پنجاه و پنجمین میراث کشاورزی جهانی و سومین محصول ثبت شده توسط فائو است که پرونده آن با هدف افزایش ارزش افزوده تولید این محصول تشکیل شد و حالا پس از کسب این عنوان، ظرفیت حضور و فروش آن در بازارهای جهانی دو چندان شده است. مسؤول واحد زعفران سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی همچنین در این‌باره می‌افزاید: با قرار گرفتن آرم فائو بر بسته‌بندی زعفران‌های گناباد، این محصول به عنوان یک‌برند جهانی منحصر به‌فرد به فروش خواهد رسید و همین موضوع قیمت آن را نیز افزایش خواهد داد؛ این نشان همچنین حاوی این پیام است که زعفران موجود در این بسته‌بندی‌ها، با آب قناتی آبیاری شده که برای تولیدش هیچ‌گونه آلاینده‌ای وارد محیط‌زیست نشده است و همین موضوع بر جذابیت و کیفیت این محصول خواهد افزود.
رونق گردشگری با زعفران
به گفته رامین اسمی، ثبت زعفران ایرانی به نام گناباد، همچنین سبب رونق گردشگری کشاورزی در این منطقه خواهد شد؛ درست مانند کاشان که حالا هر ساله گردشگران زیادی را در فصل چیدن گل و گلابگیری راهی این شهر و روستاهای اطراف آن می‌کند. همان‌طور که این مقام مسؤول خاطرنشان می‌کند، رسم مردم این شهر در برگزاری جشن برداشت، به موقع چیدن گل‌های زعفران در پاییز هرسال و پس از آن هم جشن شکرگزاری پس از برداشت، ظرفیتی بزرگ برای جذب گردشگر و تعریف تور برای گردشگران داخلی و نیز خارجی است. او با تاکید بر لزوم ترویج گردشگری پایدار در این منطقه اضافه می‌کند: بر همین اساس، در بهمن ماه نشستی با استانداری و فرمانداری استان خراسان رضوی خواهیم داشت که در آن، ضمن ثبت و رونمایی از لوگوی زعفران گناباد، درخصوص چگونگی بهره‌برداری بهینه از این فرصت به نفع میراث طبیعی و تاریخی این شهرستان گفت‌وگو خواهد شد؛ از جمله این‌که در مورد سهم برخورداری از عوارض فروش این محصول برای حفظ و مرمت آثار تاریخی این منطقه تصمیم‌گیری می‌شود.
هنوز در ابتدای راهیم
هرسال پاییز که همه جا رنگ زرد و سرخ و نارنجی به خود می‌گیرد، گناباد با رنگ و رویی متفاوت، به پیشواز برداشت محصول زعفران می‌رود؛ زمین‌های به گل نشسته با ترکیب زیبای سبز و بنفش، چشم هر بیننده‌ای را خیره و بسیاری را مشتاق دیدن این همه زیبایی خواهد کرد؛ موضوعی که حالا و با توجه به ثبت زعفران گناباد، بیش از پیش مورد توجه معاونت گردشگری استان خراسان رضوی قرار گرفته است.
منبع : روزنامه جام جم – مورخ ۱۳۹۷/۱۰/۱۲
